เมื่อผืนป่าไทยกำลังถูกคุกคาม และผู้คนยังไม่เข้าใจว่าการทำลายป่าคือการทำลายชีวิตของตนเอง พระราชปณิธานอันยิ่งใหญ่ได้ถือกำเนิดขึ้น ด้วยพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ผู้ทรงมีพระวิสัยทัศน์ที่ว่า “คน” กับ “ป่า” สามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างกลมกลืน โดยพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกัน
“…หากคนที่อยู่โดยรอบพื้นที่ป่านั้นมีความเข้าใจว่า การพิทักษ์ป่าคือการรักษาชีวิตของเขาเองได้แล้ว พวกเขาก็พร้อมที่จะดูแลรักษาป่าไม้ด้วยความเต็มใจ…”
พระราชดำรินี้เป็นหัวใจสำคัญของ “โครงการราษฎรอาสาสมัครพิทักษ์ป่า (รสทป.)” ที่ไม่ได้มุ่งเพียงการอนุรักษ์ป่าไม้เท่านั้น แต่ทรงเห็นถึงความสัมพันธ์อันแนบแน่นระหว่างผืนป่ากับชีวิตของผู้คน พระองค์ทรงเชื่อมั่นว่า เมื่อป่าได้รับการดูแลรักษาเป็นอย่างดี ป่าก็จะอำนวยประโยชน์กลับมาให้ผู้คนอย่างประมาณค่ามิได้ และเมื่อผู้คนได้รับประโยชน์จากป่าอย่างชัดเจน ก็จะมีกำลังใจในการดูแลรักษาป่ามากยิ่งขึ้น นี่คือวงจรแห่งความยั่งยืนที่พระองค์ทรงวางรากฐานไว้
ปี พ.ศ.2537 เป็นจุดเริ่มต้นอันสำคัญ เมื่อกองทัพภาคที่ 2 ได้นำพระราชปณิธานนี้มาสู่การปฏิบัติครั้งแรกในพื้นที่จังหวัดอุบลราชธานี ความสำเร็จที่เกิดขึ้นได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวาง จนขยายผลสู่ทุกภูมิภาคของประเทศ ภายใต้ความร่วมมือของกรมป่าไม้ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ร่วมกับกองทัพภาคต่างๆ ทั่วประเทศ
โครงการ รสทป. ได้วางรากฐานบนวัตถุประสงค์ที่ชัดเจน 5 ประการ ตั้งแต่การถ่ายทอดพระราชปณิธานของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และพระบรมราชชนนีพันปีหลวง ไปจนถึงการสร้างจิตสำนึกร่วมกันของราษฎรในการเป็นเจ้าของป่าอย่างแท้จริง
ที่สำคัญยิ่ง คือการสร้างความเข้าใจอันถูกต้องเกี่ยวกับทรัพยากรป่าไม้ สัตว์ป่า วิธีการอนุรักษ์ และผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อม เพื่อให้ผู้ผ่านการฝึกอบรมสามารถขยายผลความรู้สู่ครอบครัวและชุมชนได้อย่างต่อเนื่อง จนเกิดเป็นเครือข่ายอันเข้มแข็งในการป้องกันรักษาป่าและควบคุมไฟป่า
- กรมป่าไม้ ได้ดำเนินการในพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติและป่าชุมชน ระหว่างปีงบประมาณ 2551-2568 ฝึกอบรมไปแล้ว 198 รุ่น มีผู้ผ่านการอบรม 19,426 คน
- กรมอุทยานแห่งชาติฯ ได้ดำเนินงานในพื้นที่ป่าอนุรักษ์ทั่วประเทศ ระหว่างปีงบประมาณ 2546-2565 ฝึกอบรมถึง 584 รุ่น มีผู้ผ่านการฝึกอบรม 56,036 คน
ตัวเลขเหล่านี้ไม่ได้สะท้อนเพียงจำนวนผู้เข้ารับการอบรมเท่านั้น แต่เป็นจำนวนหัวใจที่ถูกปลุกให้ตื่นรู้ จำนวนครอบครัวที่ได้รับความรู้ และจำนวนผืนป่าที่ได้รับการดูแลอย่างจริงจัง
พระราชปณิธานสีเขียวของพระบรมราชชนนีพันปีหลวงได้พิสูจน์แล้วว่า เมื่อผู้คนเข้าใจคุณค่าของป่า พวกเขาจะกลายเป็นผู้พิทักษ์ที่ดีที่สุด เพราะพวกเขาไม่ได้เพียงแค่รักษาป่า แต่กำลังรักษาชีวิตของตนเอง รักษาอนาคตของลูกหลาน และรักษาผืนแผ่นดินที่พวกเขาเรียกว่าบ้าน
นี่คือมรดกสีเขียวที่ยิ่งใหญ่ มรดกแห่งความรักและความหวงแหนป่าไม้ที่จะคงอยู่สืบไป เพื่อเป็นพระราชสักการะแด่พระมหากรุณาธิคุณอันหาที่สุดมิได้ของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ผู้ทรงเป็นแม่แห่งแผ่นดินและแม่แห่งป่าไม้ไทยตลอดกาล.
