หมู่เกาะช้างเป็นหนึ่งในอุทยานแห่งชาติทางทะเลที่ผสมผสานความงดงามทางธรรมชาติกับประวัติศาสตร์ได้อย่างลงตัวที่สุด นอกเหนือจากหาดทรายและเวิ้งอ่าวที่งดงามมากแล้ว บนเกาะยังมีน้ำตกสวย ๆ อีกหลายสาย ในขณะที่รอบตัวเกาะหลายแห่งก็เป็นจุดดำน้ำและแนวปะการังที่สมบูรณ์ที่สุดของทะเลไทยอีกด้วย
หมู่เกาะช้าง ตั้งอยู่ในท้องที่อำเภอเกาะช้างและอำเภอเกาะกูด จังหวัดตราด เป็นอุทยานแห่งชาติลำดับที่ 45 เมื่อวันที่ 31 ธันวาคม 2525 ซึ่งมีพื้นที่รวมทั้งหมดประมาณ 650 ตารางกิโลเมตร โดยร้อยละ 70 ของพื้นที่อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะช้างเป็นผืนน้ำมากถึง 503 ตารางกิโลเมตร
“เกาะช้าง” ถือเป็นเกาะที่มีขนาดใหญ่ที่สุดของฝั่งทะเลอ่าวไทย และใหญ่เป็นอันดับสามของประเทศไทยรองจากเกาะภูเก็ตและเกาะสมุย ทว่าเกาะช้างมิใช่เกาะที่ตั้งอยู่โดดเดี่ยวเนื่องจากถูกล้อมรอบด้วยเกาะบริวารน้อยใหญ่อีกกว่า 42 เกาะ ท่ามกลางผืนน้ำสีเขียวครามของท้องทะเลตราด
เกาะช้างเป็นเกาะที่มีความงดงามทางธรรมชาติอย่างยากจะหาที่ใดเทียบได้ เนื่องจากบนเกาะนั้นถูกปกคลุมไว้ด้วยป่าดงดิบขึ้นรกทึบ ที่เอื้ออำนวยให้เกิดธารน้ำและน้ำตกหลายแห่ง เช่น น้ำตกคลองพลู ทางฝั่งตะวันตก และน้ำตกธารมะยม ทางฝั่งตะวันออก โดยทั้ง 2 แห่งนี้มีน้ำไหลหล่อเลี้ยงตลอดปี จึงเหมาะแก่การเดินทางเข้าไปท่องเที่ยวและพักผ่อน ภูมิประเทศส่วนใหญ่ของเกาะช้างมีลักษณะเป็นภูเขาสลับซับซ้อน มียอดเขาสลักเพซร ความสูงประมาณ 743
เมตรจากระดับทะเลปานกลาง เป็นยอดเขาที่สูงที่สุด เหมาะจะเป็นเส้นทางศึกษาพรรณไม้และดูนก ดูผีเสื้อบนเกาะที่หาได้ยาก ส่วนพื้นที่ทางฝั่งตะวันตกเป็นหาดสำหรับการท่องเที่ยว ผิดกับเกาะด้านทิศตะวันออกที่มีคนไปเยือนน้อยและยังคงความสงบเงียบกว่ามากเพราะเป็นหมู่บ้านประมงดั้งเดิม
ปัจจุบันเกาะช้างและหมู่เกาะโดยรอบได้กลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่ได้รับความนิยมอย่างสูง เพราะมีสภาพป่าและทรัพยากรธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ ตลอดจนทั้งทัศนีย์ภาพที่สวยงามน่าสนใจ อีกทั้งบนเกาะมีบังกะโล รีสอร์ท และสิ่งอำนวยความสะดวกครบครัน โดยแหล่งรวมของผู้มาท่องเที่ยวจะอยู่ทางฝั่งตะวันตกของเกาะ เช่น ที่หาดทรายขาว หาดคลองพร้าว และหาดไก่แบ้ สามารถประกอบกิจกรรมหลากหลายบนหาดหรืออาจออกไปพายเรือในทะเล ส่วนอ่าวบางเบ้าและอ่าวสลักเพชรทางท้ายเกาะนั้นมีภาพวิถีชีวิตของชาวประมงอันเรียบง่ายให้ชม และหากได้นั่งเรือออกไปดำน้ำดูฝูงปลาและเหล่าปะการังหลากสีแถวเกาะหวาย เกาะกระ เกาะรัง และเกาะเหลายา อาจเทียบได้ว่าผู้ใฝ่ใจในธรรมชาติจะได้รับรางวัลชิ้นงามที่หมู่เกาะทะเลตะวันออกจัดเตรียมไว้ให้เสมอ
การเดินทาง จากกรุงเทพฯ ไปตามถนนสุขุมวิทสู่จังหวัดตราด ระยะทาง 315 กิโลเมตร จากตราดเดินทางไปยังท่าเรือแหลมงอบ อีกประมาณ 17 กิโลเมตร มีเรือไปเกาะช้างวันละหลายเที่ยว ใช้เวลาไม่เกิน 40 นาที ถึงเกาะช้างฝั่งตะวันออก หรือจะขึ้นเรือที่ท่าธรรมชาติก็ได้ ส่วนบนเกาะช้างถ้าไม่มีรถยนต์ส่วนตัว ก็ต้องนั่งรถสองแถวเช่าต่อไปยังหาดต่าง ๆ
ที่มา.. หนังสือที่สุดอุทยานแห่งชาติในประเทศไทย สำนักอุทยานแห่งชาติ (ISBN 978-616-316-504-6)