ในวันที่ 24 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2535 ท่ามกลางผืนป่าอันอุดมสมบูรณ์ของอำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่ พระราชปณิธานอันยิ่งใหญ่แห่งหนึ่งได้ถือกำเนิดขึ้น เมื่อสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมราษฎรในโครงการพระราชดำริ “บ้านเล็กในป่าใหญ่” และได้ทรงปล่อยนกยูง ไก่ป่า และไก่ฟ้า กลับคืนสู่ผืนป่า
นั่นคือจุดเริ่มต้นของ “สถานีเพาะเลี้ยงสัตว์ป่าอมก๋อย” ผลงานอันทรงคุณค่าที่สะท้อนพระราชหฤทัยที่ทรงห่วงใยชีวิตสัตว์ป่าและผืนป่าไทย จนกลายเป็นแบบอย่างแห่งการอนุรักษ์ที่ยั่งยืนและสร้างสรรค์มาจนถึงทุกวันนี้
หลังจากการเสด็จพระราชดำเนินในครั้งนั้น พระบรมราชชนนีพันปีหลวงได้ทรงมีพระราชดำริให้จัดตั้งสถานีเพาะเลี้ยงสัตว์ป่า ขึ้นในพื้นที่โครงการอนุรักษ์สภาพป่าไม้อำเภออมก๋อย ด้วยพระราชประสงค์อันชัดเจน คือ
เพื่อทดแทนรายได้จากการเลิกตัดไม้และล่าสัตว์ จ้างชาวบ้านในโครงการ “บ้านเล็กในป่าใหญ่” มาเป็นผู้เพาะเลี้ยงและขยายพันธุ์
และเมื่อวันที่ 23 มกราคม พ.ศ. 2537 พระองค์ท่านได้เสด็จพระราชดำเนินอีกครั้ง ณ ศูนย์ปฏิบัติการนางนอน ตำบลม่อนจอง อำเภออมก๋อย พร้อมทรงปลูกต้นไทรทอง 2 ต้น และทรงเปิดสถานีเพาะเลี้ยงสัตว์ป่าอมก๋อยอย่างเป็นทางการ เป็นการประกาศให้โลกรู้ว่า การอนุรักษ์สัตว์ป่าไม่ใช่เพียงแค่การปกป้อง แต่คือการสร้างชีวิตใหม่และคืนชีวิตกลับสู่ป่า
สถานีเพาะเลี้ยงสัตว์ป่าอมก๋อย ตั้งอยู่ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าอมก๋อย หมู่ที่ 3 ตำบลม่อนจอง อำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่ ท่ามกลางผืนป่าเบญจพรรณผสมป่าเต็งรังที่อุดมสมบูรณ์ ภูมิประเทศเป็นที่ราบเชิงเขาความสูง 400-600 เมตรจากระดับน้ำทะเล ทิศเหนือติดห้วยหมาแหงน ทิศตะวันออกติดห้วยหละ ทิศตะวันตกและใต้ติดน้ำแม่ตื่น พื้นที่เป็นป่าเบญจพรรณผสมป่าเต็งรัง เป็นแหล่งอาหารและที่อยู่อาศัยที่สมบูรณ์แบบสำหรับสัตว์ป่า อุณหภูมิต่ำสุดในฤดูหนาวเฉลี่ย 8°C อุณหภูมิสูงสุดในฤดูร้อนเฉลี่ย 40°C จากสภาพอากาศที่แตกต่างกันระหว่างกลางวันกลางคืน จึงเหมาะสมต่อการดำรงชีวิตของสัตว์ป่าหลากหลายชนิด
สถานีเพาะเลี้ยงสัตว์ป่าอมก๋อยได้เป็นบ้านหลังใหม่ให้กับสัตว์ป่านานาชนิด ทั้งที่ได้รับการช่วยเหลือจากการถูกล่า การค้า และที่กำลังเผชิญกับภัยสูญพันธุ์ อาทิ
กวางผา เลียงผา กวางป่า เก้ง ละมั่ง เนื้อทราย ลิงวอก ลิงกัง หมีควาย
ไก่ฟ้าหลังขาว ไก่ฟ้าหลังเทาแข้งดำ ไก่ฟ้าหลังเทาแข้งแดง นกแก๊ก ไก่ป่าตุ้มหูแดง นกแว่นเหนือ นกขุนทอง นกยูงไทย นกปรอดหัวโขน
เต่าเหลือง เต่านา
นับตั้งแต่ปี พ.ศ. 2537 จนถึงปัจจุบัน สถานีเพาะเลี้ยงสัตว์ป่าอมก๋อยได้ดำเนินงานต่อเนื่องตามพระราชปณิธาน ผลงานที่เกิดขึ้นนั้นมีค่ายิ่ง
เป็นแหล่งเรียนรู้ สำหรับนักเรียน นักศึกษา และประชาชนทั่วไป
“ป่าคือชีวิต สัตว์ป่าคือหัวใจของป่า และคนคือผู้พิทักษ์ หากเราดูแลกันและกัน ทุกชีวิตจะอยู่ร่วมกันได้อย่างยั่งยืน”
วันนี้ สถานีเพาะเลี้ยงสัตว์ป่าอมก๋อยยังคงดำเนินงานต่อไป ภายใต้การดูแลของกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ตั้งอยู่ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าอมก๋อย หมู่ที่ 3 ตำบลม่อนจอง อำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่
