แม้จะเป็นอุทยานแห่งชาติขนาดเล็กที่มีพื้นที่ไม่กว้างใหญ่นัก ทว่าลำคลองงูก็สร้างชื่อเสียงให้เลื่องลือและรู้จักกันไปทั่วทั้งโลกด้วยถ้ำเสาหิน ซึ่งมีเสาหิน (Column) อันเกิดจากการก่อตัวและพอกพูนของหินปูนนานนับล้านปี จนกลายเป็นเสาหินสูงตระหง่านกลางถ้ำลึกที่สูงที่สุดในโลก
ลำคลองงู ตั้งอยู่ในบริเวณเขตทิวเขาตะนาวศรี ที่ครอบคลุมผืนป่าต้นน้ำลำธารอันสมบูรณ์กว่า 672.60 ตารางกิโลมตร ในเขตอำเภอทองผาภูมิ จังหวัดกาญจนบุรี โดยมีจุดเด่นในเรื่องความงดงามของถ้ำที่มีน้ำไหลผ่านแบบที่เรียกกันว่า ถ้ำธารลอด เป็นอุทยานแห่งชาติลำดับที่ 123 เมื่อวันที่ 25 ธันวาคม 2552
แม้ว่าแผ่นดินไทยจะมีเถื่อนถ้ำอยู่มากมาย แต่คงไม่มีถ้ำแห่งใดจะยิ่งใหญ่ไปกว่าถ้ำเสาหินลำคลองงู ที่อุทยานแห่งชาติลำคลองงู อำเภอทองผาภูมิ จังหวัดกาญจนบุรี อุทยานแห่งชาติลำคลองงูมีสภาพภูมิประเทศส่วนใหญ่เป็นภูเขาหินปูนสลับซับซ้อนตามทิวเขาตะนาวศ์รี มีโพรงถ้ำกระจายอยู่ทั่วไป รวมถึงมีความวิจิตรพิสดารของหินงอกหินย้อย และประติมากรรมแท่งหินปูนมหัศจรรย์ใต้พื้นพิภพ
ถ้ำเสาหินลำคลองงูเป็นถ้ำที่ได้รับการยอมรับจากนักสำรวจถ้ำทั่วโลกว่ามีความยิ่งใหญ่ ซับซ้อน และสวยงามที่สุดแห่งหนึ่งของโลก โดยเฉพาะเสาหินปูนที่มีความสูงที่สุดในโลก คือ สูงถึง 62.5 เมตร ซึ่งนับเป็นความโชคดียิ่งที่เสาหินมหึมาต้นนี้สามารถรอดพ้นจากการโค่นลงเนื่องจากแผ่นดินไหวและกระแสน้ำในถ้ำมาได้ เสาหินลำคลองงู จึงนับเป็นปรากฎการณ์ธรรมชาติที่พิเศษเป็นอย่างยิ่ง อย่างไรก็ตามการเดินทางไปชมสิ่งมหัศจรรย์นี้ก็มิใช่เรื่องง่าย เพราะต้องเดินลุยน้ำและว่ายน้ำเข้าไปตามสายธารที่ไหลเข้าสู่โพรงถ้ำลึก สลับกับการปีนป่ายหินไปอีกหลายรอบ จึงเหมาะจะเดินทางไปนอกฤดูฝนเพื่อช่วยเพิ่มความปลอดภัยให้มากขึ้น
ถัดขึ้นไปทางทิศเหนือของอุทยานแห่งชาติลำคลองงูยังมีถ้ำนกนางแอ่น ถ้ำใหญ่ และถ้ำน้ำตก ที่ล้วนมีความยิ่งใหญ่ไม่แพ้ถ้ำเสาหิน ลำคลองงู ถ้ำนกนางแอ่นมีลักษณะเป็นถ้ำน้ำลอดยาวประมาณ 3 กิโลเมตร เป็นแหล่งอาศัยของนกนางแอ่น (Swiftlet) จำนวนมากตามผนังถ้ำเต็มไปด้วยผลึกแคลไซต์แวววาวราวเกล็ดเพชร มีหินงอกหินย้อยและหินปูนรูปม่านน้ำตกสูงใหญ่หลายสิบเมตร ส่วนถ้ำใหญ่ยังเป็นถ้ำที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในอุทยานแห่งชาติลำคลองงู โดยเฉพาะบริเวณปากถ้ำมีลักษณะเป็นโพรงขนาดมหึมา สามารถจุคนได้นับร้อย ๆ คน และถ้ำน้ำตกซึ่งมีความยาวประมาณ 2,710 เมตร มีธารน้ำใต้ดินไหลลดหลั่นเป็นน้ำตกอยู่ภายในถ้ำกว่า 17 ชั้น ปรากฏหินงอกหินย้อยงดงามมาก
การเดินทาง จากตัวเมืองกาญจนบุรีขับรถไปตามทางหลวงหมายเลข 323 เมื่อถึงสามแยกพุทโธ ให้เลี้ยวขวาเข้าไปประมาณ 12 กิโลเมตร แล้วแยกขวาเข้าไปอีก 4 กิโลเมตร จนถึงที่ทำการอุทยานแห่งชาติ ส่วนถ้ำเสาหินเริ่มเดินทางจากที่ทำการอุทยานแห่งชาติ โดยนั่งรถไป สู่หน่วยพิทักษ์อุทยานแห่งชาติที่ ลง.1 (เขาพระอินทร์) แล้วเดินเท้าต่อไปประมาณ 3 กิโลเมตร ลงหุบเขา แล้วข้ามน้ำตกเข้าสู่ถ้ำเสาหิน ซึ่งต้องว่ายน้ำและปีนป่ายมากพอสมควร ทางอุทยานแห่งชาติไม่อนุญาตให้ค้างแรมในถ้ำ
ที่มา.. หนังสือที่สุดอุทยานแห่งชาติในประเทศไทย สำนักอุทยานแห่งชาติ (ISBN 978-616-316-504-6)