12 มิถุนายน 2568 นายอรรถพล เจริญชันษา อธิบดีกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช เปิดเผยว่า กรมอุทยานฯ ได้ประกาศใช้ระเบียบว่าด้วยการจ่ายเงินช่วยเหลือเยียวยาผู้ได้รับผลกระทบจากช้างป่าจากงบกลาง พ.ศ.2568 ในราชกิจจานุเบกษา เมื่อวันที่ 11 มิถุนายน 2568 ซึ่งมีผลบังคับใช้ทันที โดยระเบียบดังกล่าวสอดรับกับนโยบายของ ดร.เฉลิมชัย ศรีอ่อน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ที่มุ่งแก้ปัญหาความเดือดร้อนจากช้างป่าอย่างเป็นรูปธรรม
ระเบียบฉบับนี้จะช่วยให้การช่วยเหลือประชาชนที่ได้รับผลกระทบจากช้างป่ามีความชัดเจน รวดเร็ว เป็นธรรม และโปร่งใสมากยิ่งขึ้น โดยครอบคลุมทั้งความเสียหายต่อชีวิต ร่างกาย ทรัพย์สิน และพืชผลทางการเกษตร โดยขณะนี้มีผู้ได้รับผลกระทบหลังประกาศใช้ระเบียบแล้ว 6 ราย เป็นเงินเยียวยารวมกว่า 1.02 ล้านบาท
สำหรับระเบียบใหม่นี้กำหนดให้ผู้มีสิทธิได้รับเยียวยา ได้แก่ ผู้ที่ได้รับผลกระทบจากช้างป่าที่ทำให้เกิดความเสียหายต่อชีวิต ร่างกาย ทรัพย์สิน หรือพืชผลทางการเกษตร รวมถึงทายาทของผู้เสียชีวิต โดยต้องเป็นผู้มีกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินหรือที่ดิน หรือเป็นผู้เช่าโดยชอบด้วยกฎหมายในกรณีของทรัพย์สินหรือพืชผล และเพื่อความเป็นธรรมและป้องกันการบิดเบือนข้อเท็จจริง ระเบียบได้กำหนดหลักเกณฑ์การพิจารณาไว้อย่างชัดเจน ดังนี้
- กรณีบาดเจ็บ ทุพพลภาพ หรือเสียชีวิต ผู้ขอรับเยียวยาจะต้องไม่มีเจตนาเข้าไปทำร้ายช้างป่า หรือเข้าไปในพื้นที่ที่มีช้างป่าโดยไม่มีเหตุอันสมควรจำเป็น รวมถึงต้องมีการป้องกันและเตือนตนเองอย่างสมเหตุสมผล และไม่ฝ่าฝืนคำสั่งหรือข้อปฏิบัติของเจ้าหน้าที่ หรือกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการคุ้มครองสัตว์ป่าและอุทยานแห่งชาติ
- กรณีพืชผลการเกษตรหรือทรัพย์สินเสียหาย : ที่ดินที่ได้รับผลกระทบจะต้องมีเอกสารสิทธิ์ครบถ้วนตามที่กำหนดไว้ 9 ประเภท เช่น โฉนดที่ดิน หนังสือรับรองการทำประโยชน์ หรือเอกสารปฏิรูปที่ดิน
ข้อยกเว้น : ผู้ที่ถูกศาลพิพากษาถึงที่สุดให้จำคุก หรือมีคำสั่งให้ออกจากพื้นที่เกี่ยวกับการกระทำผิดตามกฎหมายคุ้มครองทรัพยากรธรรมชาติ จะไม่มีสิทธิได้รับเงินเยียวยา
กรมอุทยานฯ ให้ความสำคัญกับความรวดเร็วในการช่วยเหลือผู้ประสบภัย ด้วยขั้นตอนที่กระชับเพื่อความรวดเร็วในการช่วยเหลือผู้ได้รับผลกระทบฯ ดังนี้
- การแจ้งเหตุ : ผู้ได้รับผลกระทบต้องแจ้งเหตุภายใน 3 วัน นับแต่วันที่ทราบเหตุ ไปยังเจ้าหน้าที่หน่วยพิทักษ์ป่าหรือหน่วยพิทักษ์อุทยานในพื้นที่
- การตรวจสอบและประเมิน : คณะกรรมการที่แต่งตั้งขึ้นจะดำเนินการตรวจสอบข้อเท็จจริงและประเมินความเสียหาย โดยมีระยะเวลาดำเนินการภายใน 7 วันทำการ นับแต่วันที่ได้รับแจ้ง สำหรับกรณีบาดเจ็บหรือเสียชีวิต ประธานคณะกรรมการคือผู้อำนวยการสำนักบริหารสัตว์ป่า ส่วนกรณีทรัพย์สินหรือพืชผลเสียหาย ประธานคือหัวหน้าหน่วยงานพื้นที่อนุรักษ์ ร่วมกับกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน และเจ้าหน้าที่ อปท.
- ื การอนุมัติและจ่ายเงิน : เมื่ออธิบดีกรมอุทยานฯ อนุมัติแล้ว สำนักบริหารงานกลางจะโอนเงินให้ผู้ได้รับผลกระทบภายใน 5 วันทำการ และรายงานผลการโอนเงินภายใน 5 วันทำการนับแต่วันที่โอน
นับตั้งแต่มีการประกาศใช้ระเบียบ (ซึ่งมีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ 11 มิถุนายน 2568) กรมอุทยานฯ ได้เตรียมดำเนินการเยียวยาผู้ได้รับผลกระทบจากช้างป่า จำนวน รวม 6 ราย คิดเป็นเงินประมาณ 1.02 ล้านบาท โดยเป็นกรณีเสียชีวิต 2 ราย รายละ 500,000 บาท รวม 1,000,000 บาท และกรณีบาดเจ็บ 4 ราย เป็นเงินประมาณ 20,000 บาท
ปัจจุบัน กรมอุทยานฯ ได้เสนอขอจัดสรรงบกลางเพิ่มเติมจำนวน 100 ล้านบาท เพื่อเป็นค่าใช้จ่ายในการเยียวยาผู้ได้รับผลกระทบจากช้างป่า อย่างไรก็ตาม สำนักงบประมาณให้ความเห็นในเบื้องต้นว่าจะพิจารณาจัดสรรงบกลางตามเหตุที่เกิดขึ้นจริง ซึ่งอาจไม่สอดคล้องกับแนวทางการดำเนินงานที่รวดเร็วตามระเบียบที่กรมอุทยานฯ กำหนดไว้ โดยเงินช่วยเหลือเยียวยาดังกล่าวจะจัดสรรจากงบกลาง รายการเงินสำรองฉุกเฉินเพื่อการกู้ภัย ซึ่งสอดคล้องกับอัตราค่าเสียหายที่กระทรวงการคลังได้เห็นชอบไว้
อธิบดีอรรถพล เน้นย้ำว่า ระเบียบฉบับนี้เป็นก้าวสำคัญที่จะทำให้การช่วยเหลือประชาชนที่ได้รับผลกระทบจากช้างป่าเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและทันท่วงที สะท้อนถึงความมุ่งมั่นของกรมอุทยานฯ ในการแก้ปัญหาความขัดแย้งระหว่างคนกับช้างป่าอย่างยั่งยืน.